71° Nord: Bergans-, Bavac- og bygdereklame

–Nesten alltid like tungt i starten, tykkjer eg. Ikkje verd å speede farten opp på meir enn 10 km/t fyrste fem. Velmeinande råd til treningskollega i NTNUi-trøye. Økta i gang, tidsinnstilt på 25 minuttar. Etter å ha bala fælt i årevis, har eg endeleg lært meg å like oppvarming på tredemølle. Noko skjer liksom med balansen når ein stig av, har eg merka. Litt same kjensla som etter eh, fjerde turen i ThunderCoasteren i Tusenfryd… Men seine, bekmørke haustkveldar på jobbreise er eg takksam for å ha eit treningssenter vegg-i-vegg med husværet. –Det blir jo my' sitting med penn’ i eine hånda og kaffekoppen i den andre slike kursdaga, liksom understrekar kollegaen. Som for å overtyde seg sjølv om at pinsla på mølla er naudsynt. Fem minuttar alt passert, og tankane flyr. Om sein september, og dei gode, mørke haustkveldane som er i emning. Tid for seine treningsturar, gjerne i piskande regnvèr og med hovudlykt. Jau, hakket kjekkare, det. Og så er me heldige som bur i ei gate! For det å gå siste hundremeteren av treningsturen og ha dei lune rekkjehusa i gata, som liksom vaktar litt over ein, i sidesynet, gjev tryggleik og ei fin kjensle av tilhøyrsle. Snart fyre i omnen, og sitje med pc-en i loftstova og høyre knitrande lyd frå peisen i etasjen under etter ei blaut treningsøkt. Rart, dette, for desse innleiande setningane må liksom tenkjast LIKT kvart år for at eg skal greie gle meg skikkeleg over at seinsommaren glir over i haust. Talet til venstre på den lysande tavla syner at oppvarminga rundar ti, og det slær meg at spytting og snyting og harking og hosting ikkje fungerer på same måten under løpetur på mølle. Inne...

Då skjer det; eg kjem på at eg har gått glipp av realityseriEN denne veka. For lengst kjekkare enn all verdas barne-tv, tykkjer nokon, langt kjekkare enn arrghh, gullrekkja på fredagskveldane, meiner andre – og jamvel kulare enn Senkveld på Tv2, vedgår eldstesonen: Reklamehardstappa 71° Nord med programleiar Tom Stiansen. Serien samlar heile huslyden framføre tv-skjermen dei måndagskveldane me har tid. Det vil seie; dei tre fyrste episodane såg me på web-tv. Nesten samanhengjande førre helg. Og TvNorge si storsatsing skuffar ikkje. For tiande året kan sjåarane fylgje ei gruppe innbitne deltakarar som skal freiste å fullføre eit kappløp frå Lindesnes til Nordkapp. Føremonen med web-tv er elles at ein kan sjå episoden utan reklameinnslag. Eh, øh, som om ikkje episoden i seg sjølv er ein einaste lang reklamepause, då… Åtteåringen oppdaga serien i fjor, og nemnde det alt ved frukosten hin dagen. –To dagar att no, til den der fjerde episoden, de veit!

Passerer atten minuttar og uvant treningstemperatur gjer seg gjeldande. Knottar farten opp på 12, 5 km/t. Sveitten renn. No viktig å konse skikkeleg på steget. Innimellom padlekappløp, kiting (alpinski og paraglider), rollerblades, klyving og klatring og allslags halsbrekkande øvingar der deltakarane gjerne hamnar i iskaldt vatn, får me morosame deltakarportrett og castingintervju. Rita (38) kjem frå Bergen, er arkitekt, gift og har to born. I fyrste episoden vart ho trekt ut til å konkurrere på gutelaget, og dama er så sympatisk og flink at huslyden unisont har sansen. Per Kristen (53) kjem frå Hakadal nord for Oslo, er sambuar og har to born. Lærar i vidaregåande, flink til å motivere dei andre – og i uforskamma god form. Mali (21) kjem frå Kongsberg, bur i Trondheim, er psykologistudent, singel, og merk; har 12 NM gull i orientering. Tek andre sin sekk når det knip. Tolv er også talet på deltakarane. Tøffe typar, javel, men pinadø ikkje verre enn at ein gjerne tenkjer det hadde vore kjekt å delteke sjølv òg, hehe. Favoritten i heimen så langt er vel utvilsamt Trym (34) frå Kirkenes. Trym bur for tida i Oslo, er salssjef og ugift. På spørsmålet om kvifor nett han kjem til å vinne 71º nord, svarar han; –Det e bare æ som e han Trym!

Eldstesonen har orientert meg om at deltakarane, inndelte i tremannslag, måtte bere 100 kg. sandsekkar mot Skålatårnet måndag. Programleiar Tom S. er alt sitert: –Dette er såpass hardt, så jeg har ordna det slik at alle skal få dusje etterpå! Ni dagar utan dusj har tydelegvis vore tema i heimen under episoden, og eg ana medkjensle i røysta til sonen. Tjuetre minuttar. Nedteljinga startar. Hm, men kven tenar eigenleg på dette programmet? Eg tek meg i å undre litt over saka. Jo, Bergans og Bavac nyttar serien som utstillingsvindauge for alt me ynskjer oss til jol. Kven andre? Eg kjem på ein til: Sogn og Fjordane! To spektakulære episodar frå kjende stader i fjordfylket er unnagjort. Glitrande innslag frå Tyinområdet, Årdalsfjella og vakre Jostedalsbreen – og sist fagre Stryn, Loen, Hotel Alexandra og Skåla. Kule tv-bilete kombinert med sunne, kule og risky aktivitetar. Og sørvisinnstilte innvånarar over alt. Reinspikka reklame for fylket, det, og med eit sjåartal på ein halv mill.! Og det hadde no berre trekt grusomt ned om serien skulle ha plaga oss med å informere om at me mange stader har full barnehagedekking og at me jamvel har høgt utdanningsnivå. Dette er ein arena for å vise heilt andre sider. That's it.

Dei tilmålte 25 på tredemølla tek slutt. Treningskollegaen gav seg etter tjue, og då knotta eg farten opp i 14 km/t. Bråsterkapparat, romaskin, situpsbenk og gudane veit kva, men det får eg fortelje om ein annan gong. Kollegaen ser det same som meg i det me gjev oss i kast med andre situpsrunden. –Æ har betterdø litt problema me å forstå koffor nån sminke sæ før'em kjem hit, ja! Og høyr; om nokon finn ein lur nettstad som røpar kven som vinn 71° Nord til slutt (merk; han gjekk jo føre seg på føresommaren!), så APPAPPAPP; ikkje ein knyst, ikkje ein lyd! Marsipangris til ho eller han som a) Kan sitere Trym sine velvalde ord då han endeleg kom i mål etter den beinharde kite-konkurransen, b) Greier GJETE kven som vinn til slutt (hugs; ikkje google!) og c) Finn ut at dei vil kjøpe Stranda-jakka frå Bergans til meg til jol. Huhei, heng på!
http://71nord.tvnorge.no/

R.E.M i Bergen, tur/retur

Accelerate. Hastar frå kontoret om lag kl. 14. Rekk eg vere i Bergen i høveleg tid? Heimom for å hente varm jakke, just in case. Varierande meldingar, må vite. Overføre pengar frå felles sparekontor, òg just in case. Log on nettbank, log off. I bilen med brødskive i handa. Hjelpsam kone plasserer stor kaffiavtalekopp mellom setane. –Ah, nytrakta, den trengde eg, takker! –Arrgh, billett framleis på white-board-tavla i kjøkenet… –Hentar han, eg! Den hjelpsame inn att. –Hm, var det no noko meir, tru? –7 R.E.M-plater i hanskerommet skulle vel halde som reiselag?
---
Drive. Av garde. Ferja innanfor rekkevidde, så vidt. Vegarbeid? Flaks der; nett opna. Kaffistogg i fager heimbygd. Raskt vidare. Jepp, ledig plass i parkeringshus nr. 2 på Bryggen (etter å ha sirkla litt rundt). Teksting og avtalemekking. Endeleg klar for Koengen og R.E.M-konsert etter fin, hektisk køyretur.
---
You’re in the air. Endeleg innanfor, og ein herleg ro i skrotten. Kjekt å sjå vener og kjende. Bandet entrar scena. R.E.M auser snart av godbitar frå plater med meir enn tjuefem års mellomrom. Ei tett og tøff framføring, god klang i koringa, høg tenning hjå vokalisten – og eit kult videoshow på storskjerm innspelt undervegs. Låtar me ventar på kjem. What's the frequency, Kenneth? set punktum for ein rocka og kul fyrstedel. Nydelege Drive tek over – og eg tenkjer nesten at kvelden aldri må ta slutt. Ein bit seg i tunga for å vere viss på at det er nett no dette skjer. I’m here now! Ignoreland, Hollow man, The great beyond, Imitation of life – og før bandet dreg i gang Electrolite, låten med den særskilt gode og eh, dansbare rytmen, forlangar vokalist Michael Stipe lysande mobiltelefonar i vèret! Seinare The one I love, I’ve been high og Let me in. Vakkert og tøft om einannan. Koengen eignar seg verkeleg som konsertarena!
---
Leave. Før R.E.M forlet scena og Bergen for denne gong, er det tid for extras. Supernatural Superserious frå siste plata og the forever classic Losing My Religion kjem etter oppskrifta. Det vert nesten ratt for mykje når Mike Mills on piano toppar ein herleg kveld i bergensk haustsol med Beatles-inspirerte At my most beautiful frå 1998. Hadde ikkje trudd han skulle kome der under ekstranumra, neimen. Overraska og nøgd.
http://www.youtube.com/watch?v=IGpbsSQHluA
---
Departure. Fort å tenkje at dette godt kunne ha halde på ein halvtime til... Men ok; ut av transeliknande konsertrus. Hand-i-hand og tre på rekke mellom tjuetusen. Burger og triveleg, engasjert!, gjennomgang av låtar & lyd. Samanlikning med setlista frå Oslo-konserten kvelden før. Flaks at Up-plata var blant dei i hanskerommet, for då vert det gjenhøyr med Beatles-inspirert ballade og mange andre i sein biltur heimover. Sovestogg i heimbygda? Nei, vaken og high on life no. Køyrer like godt heim, eg. Då vinn eg heil arbeidsdag i morgon òg, må vite.
---
I don't sleep, I dream. Fjorten timar etter at eg forlot kontoret er det tid for soving. Om me har tilgang til kulturtilbod? Me som bur i Sogn? Alt me vil. No problem!

Store Skagastølstind, episode II

–Det handlar jo på ingen måte om dykk, slett ikkje, men frå mi side er det uaktuelt med ein høg sosial faktor når me treffest 04.15 i matsalen. Ok? Fjellførar Sverre frå Norgesguidene veit kva han talar om. Dette er (om lag) 15. turen hans på Storen sidan i slutten av juni, og truleg siste i år. Etter kunngjeringa av draumen om Store Skagastølstind har det vore kjekke planleggingsveker. Ein periode var me i alt åtte aktuelle deltakarar, og såleis fleire lag. Til slutt var det tre av oss som fekk det til å klaffe med topptur 02.09.08. Sverre altså nett ferdig med briefing, utlevering av isøks, tau, stegjarn og hjelm klokka 20.30. Me stiller kollektivt mobilen på vekking. Så er det tid for middag og dei siste telefonar før soving og eh, ekspedisjonsstart.

Etter ei god natt i køyesenga i Sveitservillaen frå 1888-89, og ein (likevel!) svært humørfylt frukost i matsalen frå 04.15-04.45, er det godt å kome i gang i høg marsjfart innover Skagadalen. Tolv sirleg pakka nisteskiver i sekken (etter regelen om ei per berekna time), saman med ekstra hue, ulltrøye, buff, hanskar og nemnde klatreutstyr. Abfahrt 05.04. Sverre i front, tett fylgd av Kari – med Gunnar og meg halsande like bak. Lett yr, blautt på stien og det bleike lyset frå Petzl-hovudlykta gjer at me akkurat ser nok til å treffe ’rett’ på steinar og tuer. Laget har lese seg opp på temaet Store Skagastølstind. Turen er krevjande, og det har vore ei rekkje uhell på veg både opp og ned mykje på grunn av laust fjell. Faren for at ein klatrar utløyser steinsprang er stor. Men mørkret, det lune yret og lyden av lette steg i fjellsko gjer at ei overtydande kjensle av tryggleik likevel har overtaket.

Aj, er farten for høg? Sverre veit ikkje kor gode/svake me er på klyve- og klatredelen, og vil ha marginar. Tindeklubbhytta passert. Me går vidare langs Heimste og Fremste Skagastølsvatnet (1370 moh.) etter merka sti, gjennom fleire morener og laget vert samde om å krysse nedste delen av Skagastølsbreen inst i dalen over eit nyleg nedkome steinras. På slutten vert det ei utfordring, fordi det renn overflatevatn og isen er i glattaste laget. Tau og øks må til, og me er straks ved hytta på Bandet (1758 moh.). Klokka er 07.20. –Nokre av drikkeflaskene vert att her ved Skagastølsbu, for dei er kjekke å finne når me kjem ned att. Sverre nøgd.

Frå Bandet lettar veret, og yret har gjeve seg. Eit lite solstreif lyser brått opp ein av dei nære toppane, og Store Dyrhaugstinden ser mektig ut der han liksom heng over oss. Utsikta er storslagen ned Midtmaradalen. Tåka løyser seg meir opp, og i brotstykke dukkar Storen fram. Sverre gjev ei kort innføring i ruta opp fyrste delen. Brattura er i gang, og me tek mange høgdemeter på snø. Skaftet på isøksa fungerer som stav. Den varsame trekken har turka fjellet, og fotfestet er godt. Me sikrar med tau over Svaa, og vekslar mellom klyving og klatring oppover til me når Hjørnet, som ligg på høgresida av toppen sett frå hytta på Bandet. –Skjønar jo kvifor fjellet vert kalla ein real grushaug, kjem det frå Gunnar i det han sklir nokre meter nedover. –Fort det kan kome steinsprang her med fleire taulag over kvarandre. –Jepp, Gunnar har skjønt det, konstaterer Sverre.

På Hjørnet gjer me oss klare til klatring, og Sverre gjer framlegg om Heftyes renne litt lenger oppe sidan det er så turt. Traversen over Galleria heng 600 meter over Slingsbybreen, men turen til neste standplass, like under Heftyes renne, går greitt. Renna byrjar litt oppe på veggen, og det er litt kinkig å kome seg opp til innsteget. –Me gjer som dei gjorde for hundre år sidan, me hjelper kvarandre, motiverer Sverre. Skoen til Kari kiler seg limfast nedst i renna, men eg greier å slå han laus der eg heng med høgrefoten på innsteget. Sverre siterer Thomas Heftye, som fyrst klatra renna, når alle er oppe: –Lett! Frå toppen av renna går det i lett klyving, og adrenalinet fossar. Og no lettar verkeleg alt av skyer og tåke rundt, eh, under oss.

Kl. 10.55 står me på toppen, 2405 moh., og det er brått heilt slutt på den svake trekken. Utsikta kjennest overveldande. Store Ringstinden, Austabotntindane, Soleiebotntind og Dyrhaugsryggen er nære oss. Hotellet på Turtagrø meir fjernt. –Hm, så var me halvveges, kjem det turt frå Sverre. Han har sett alt dette før, men tykkjer det er like stasleg å vere oppe kvar gong. Så kveilar han i hop taua, og førebur seg til å rettleie oss ned mot fyrste rappellpunktet. Etter ein solid mat- og tekstepause (ein sms frå toppen hadde eg lovd mange!) på om lag tjuefem minuttar (!), byrjar me klatringa nedover til standplass for rappell. Sverre skal styre farten på rappellen slik at me kan konsentrere oss om å vere ’tunge’ i selen, ha strake, ledige bein og å liggje godt bakover. Eg er sistemann ut, og kjenner at dagens makspuls truleg er nådd. Og han skuldast ikkje hard klatring! Det hjelper litt når eg høyrer Kari si røyst midtvegs nede i rappellhenget; –Men dette er jo bare gøy! Sjølv kjenner eg at eg helst vil sjå ned med berre eitt auge i det eg legg tyngda bakover, for eg er uviss på om eg vil ha den aller råaste høgdeeksponeringa skikkeleg festa på netthinna. Etter om lag 50 meter hengjande i tauet, står heile laget like ved Hjørnet att. –Litt letta, jau eg er jo det, men faan så moro det var! Etter bratt sti og lett klyving kjem snart rappell nr. to over Svaa.

Kulturhistorisk kunnskap er ikkje mangelvare hjå førar Sverre. På turen nedatt frå Bandet får me info om kvinner i klatremiljøet som hadde med rideskjørt for fotografen då dei var på Storen for hundre år sidan. Vidare høyrer me om Ola Jensen Berge som bygde hotell på Turtagrø i 1888, og som gjorde pengar på fjellføring. Då Ola hadde siste turen sin på Storen i 1926, hadde han meir enn 130 turar opp! Og om lag kl. 16 er me attende ved bilen på Turtagrø Hotell, 884 moh. Til saman har me teke 3042 høgdemeter denne dagen, noko venstrekneet ikkje treng overtydast ytterlegare om. Merkar det då eg reiser meg opp for å ta i mot 0,6l kaldt øl som vert langa over til meg på hotelltrappa. No heng tåka tungt rundt Storen att. –Høyr folkens; då eg sat og venta på at det skulle bli min tur til å rappellere frå fyrste punktet, kom eg til å tenkje på Tigergutt. Med seks års avstand mellom borna, har eg kjensla av å ha sett Ole Brumm-dvdane samanhengjande i 10-12 år. Spretne Tigergutt sin filosofi sit difor spikra; ’Det er egentlig ingen forskjell på å falle ut av senga og å falle ned frå toppen av treet. Den eneste forskjellen er klasket på slutten!’