Nöjd med silver

Lister er jo kult, og som fersk, om svært sporadisk, Facebook-vitjar har lister og rangeringar i allslags variantar strøymd forbi i aukande tempo siste året. Tidlegare var det i grunnen resultatlister frå skirenn og BillboardsHot100 som var dei viktigaste. Seinare vart årvisse lister som t.d. SN sin Human Development Index, som fortel at Noreg er eitt av verdas beste land å bu i, interessante. I sistnemnde kåring hamnar Noreg år om anna heilt på toppen, m.a. fordi me er eit rikt og homogent land. Det er fort, ja nærliggjande, å peike på at Leikanger og Luster toppar Dagens Næringsliv (DN) si kommunekåring frå 11.08. av same årsaka. Skal vakte meg vel for å gje meg i kast med ei storstila analyse av kåringa, men dei to kommunane i Sogn har gode ressursgrunnlag i høve kvalitet i tenestetilbodet så vel som flinke, ressurssterke og samfunnsbyggjande innbyggjarar. Og begge er homogene i tydinga at det er langt mindre skilnad på folk enn det t.d. er i hovudstaden.

Men; sjølv om Noreg er verdas beste land å bu i, flyttar nokon ut. Sofie Mathiassen i DN skriv laurdag 16.08. at sjølvsagt fer nokre til finanshovudstader for å tene pengar og andre til eit hippietilvere i India. Professor i samfunnsøkonomi, Steinar Strøm, som har ytra seg ytst kritisk til kåringa, fer sjølv til espresso og raudvin i Italia for å jobbe på eit universitet i ein europeisk storby. Personlege val, og heilt ok. Strøm meiner folk sine val i stort syner kvar det er best å bu. The public choice tek ikkje feil; Oslo er der folk vil bu – og då er det per def. feil at hovudstaden hamnar på 417.plass (!). Han peikar på at verdiar som fridom, moglegheita til ikkje å vere definert inn ei fasttømra rolle, anonymitet, moglegheita for stadig å kunne fornye seg gjennom nye miljø og moglegheita for heile tida å treffe nye menneske burde vore omsyntekne.

Verdiar som dette, som eg sjølv i gilde lag for så vidt likar å trekkje fram som gode etter åtte knallkjekke Oslo-år, er ikkje tekne særskilt høgde for i kommunekåringa. Men det synest som Strøm meiner tilgjenge til kaffe lattè er ein meir meiningsfylt indikator enn bustadprisane, og han gløymer at svært mange menneske her til lands stiller seg fullstendig likesæle til om det er ein kaffibar i nærleiken – så lenge dei kan nyte kaffien sin i, eller utanfor, einebustaden sin med borna leikande i nabolaget i trygge (og naturskjøne, ja!) omgjevnader. Strøm tek vidare feil når han døyper kåringa om til ein rein kostnadsindeks fordi 1 av 29 indikatorar er prisnivået på bustader. Strøm meiner at dersom denne indikatoren skal vere med, så må han i så fall snuast på hovudet; bustadprisen er høg nettopp fordi det er her folk vil bu...

Ok, lat oss vedgå at lista kunne sett annleis ut med andre indikatorar. Sjølvsagt ville ho det, og kåringa kunne hatt høgare kvalitet dersom ho hadde vore gjennomført som eit heilårsprosjekt med omfattande spørjegranskingar. Eit 100% objektivt svar finst likevel ikkje på spørsmålet, og så lenge me evnar å leggje det rette i ei slik liste har ho verdi. Lista fortel korleis dei som bur ein stad har det med omsyn til økonomi, helse, familie, nærmiljø og det kommunale tilbodet. Ho fortel ikkje at dei som flyttar til Leikanger eller Luster vil skilje seg mindre, få høgare inntekt eller eit rikare liv, om nokon trudde det. Korkje DN eller andre vil kunne utarbeide ei kåring som syner kvar det vil vere best å bu for alle. Det må folk finne ut sjølve. Og heldigvis har nordmenn så ulike oppfatningar om temaet at eg har trua på at Leikanger og Luster vil hamne langt opp på lista også i 2071.

Men kva skal til for at me held posisjonen på dei viktigaste indikatorane? Korleis formidle kvalitetane ved det gode livet på bygda til alle dei som berre fyl dragsuget mot storbyane? Personlege val gjort utan å vurdere/sjå alternativa er jo ikkje ok! I byråkratbygda får me gjere den sympatiske langrennaren Vladimir Smirnov sine ord (på kazakhstansk-svensk) til våre; ’Jag är mycket nöjd med silver!’. For han visste at andreplass var bra så lenge hovudkonkurrenten heitte Bjørn Dæhlie…