Bygdejentenes dilemma

Bygdene slit med at ungdom, og då særleg unge bygdejenter, ikkje flyttar til bygda etter fullført høgare utdanning. Men kven er desse bygdejentene, og kva valmoglegheiter har dei eigenleg? Som student hugsar eg at dei gode bygdejentene, med velklingande dialektar av ymse slag, alltid òg var mellom dei flinkaste. Rett og slett drivande dyktige. Reflekterte og til og med kritiske til stoffet vi arbeidde med. Sjølv hadde eg som regel meir enn nok med å ta inn over meg ny kunnskap, lage kodar og hugselister. Til dømes for å memorere dei 12 mest vanlege tilnærmingsmetodane Dei sameinte nasjonane (SN) nyttar i internasjonalt fredsmeklingsarbeid. Slikt er statsvitskapen full av. Blindern full av. Det er i og for seg interessant nok, men etterkvart kom gleda ved å diskutere og krangle for fleire av oss. Gjerne med bygdejenter...

Som med Guri frå Vinstra. Ho meinte fredsmeklingsmetodane ikkje var tidsriktige i høve ’moderne internasjonale konfliktar'. Ho la breisida til i kollokviegruppa for å forklare oss andre at Norsk utanrikspolitisk institutt (NUPI) allereie var i ferd med å føreslå fleire nye tilnærmingar for Jan Egeland, Terje Rød-Larsen og andre i felten. -Kvifor i helsike skal me då berre drøfte dei 12 metodane i boka? -Nei, eh, sei det...

Eg tenkte at dette pinadø er dei mest attraktive unge talenta som er på veg inn i arbeidsmarknaden. –Ikkje spøk å konkurrere med dei, nei! –Ein sunn bygdebakgrunn med idrettsliv, song og musikk, 4H – og eit openbert krav om å ta sjølvstendige initiativ for å få til noko som helst anna enn å streife rundt Esso-en. Slikt gjer jo desse bygdedamene uslåelege, grubla eg. Akkurat passe nyfikne på det urbane livet (og framleis litt etterliknande i høve byjentene), men samstundes stolte av bygdebakgrunnen sin. Dialekten og heimstaden sin. Identiteten sin.

Særleg i Oslo er desse attraktive talenta i dag ettertrakta arbeidskraft. Og; dei har ofte valmoglegheiter innanfor fleire utdanningsrelevante stillingar. Arbeidsplassane på bygda er på si side i for stor grad knytte til ein yrkesfagleg utdanningsbakgrunn. Ein del av dei er gjerne i tillegg typiske mannsdominerte yrke (og jo; det er faktisk adekvat å nemne!).

Kampen om bygdejentene er såleis ikkje ein enkel ein. Men bygda har ein særs viktig føremon i denne kampen; nemleg at bygdejentene sjølve helst YNSKJER å flytte hit! Nye levekårundersøkingar gjennomført av Statistisk Sentralbyrå syner nettopp det. Huoghei, den mest avgjerande drivkrafta er til stades, jo! Det står altså ikkje på lysta på bygda! Det handlar difor om tilrettelegging. Rett nok ei monaleg utfordring, det òg, men ei slik utfordring er til for å gripast. Med begge hender!

–Utdanning må løne seg, også på bygda. Huskona er klar. –Om folk jobbar i kommunal eller privat sektor er i og for seg det same. Men i røynda er det slik at kunnskapsbasert forretningsverksemd i mange tilfelle ikkje har såkalla marknadsmessige føresetnader for å bli drivne kommersielt på bygdene. –Men ein del kommunale stillingar krev høgare utdanningsnivå, både stillingar knytte til forvaltningsorgan og reine yrkesstillingar, prøver eg meg. –Jo, men kor mange bygder har bruk for to nye juristar eller ein sosialantropolog og ein bioingeniør eller ein samfunnsøkonom og ein psykolog eller ein siviløkonom og ein organisasjonsteoretikar, samstundes då? –Arrgh, ser den.

Og me nærmar oss bygdejentenes dilemma. Rundt kjøkenbordet denne gongen: –Mange av dei har jo høgare utdanning, og den ynskjer dei sjølvsagt å nytte. -Ja, og i studietida knyter svært mange av dei band (som ikkje let seg knyte opp så lett) til velutdanna karar frå byen – eller frå ei anna bygd. Lat oss seie desse karane let seg overtale til å satse på Sogn og Fjordane. Då trengst det ikkje ein, men to utdanningsrelevante arbeidsplassar her. –Og toåringen, som kom nett litt tidleg, medan dei begge var studentar, har bygda plass til han, då? –Og hus, ja. Får dei tak i eit husvære til å leige, for å teste ut bygda, meiner eg, og som ikkje er så ulikt kjellarhusværet dei har leigd ovanfor Østensjøvannet? –Hmm... Men kor ofte kan dei unne seg ein tur attende til Oslo for konsert med Pearl Jam på Rockefeller, då? –Ja, og kva kostar det ekstra å fly til Manchester eller Barcelååna frå Haukåsen? Sett i høve til å ta 17 min. flytog til Gardermoen for å dra på langweekend (slik kamerat Jo-Petter og dei kan)?

Mykje semje, gitt, men kven talar snart BYGDA si sak her no? TO BE CONTINUED...